నాడీ వ్యవస్థ మానవ శరీరం యొక్క వివిధ కార్యకలాపాలను నియంత్రించడంలో, సమన్వయం చేయడంలో సహాయపడుతుంది. మూడు రకాలైన నరాలు, కపాల నాడులు, వెన్నెముక నరాలు మరియు విసెరల్ నరాలు శరీరం గుండా ప్రవహిస్తాయి. అంతేకాకుండా విద్యుత్ ప్రేరణల రూపంలో సందేశాలను పంపడంలో, స్వీకరించడంలో సహాయపడతాయి.

మానవులలో నియంత్రణ మరియు సమన్వయం నాడీ వ్యవస్థ మరియు ఎండోక్రైన్ వ్యవస్థ అని పిలువబడే హార్మోన్ల వ్యవస్థ ద్వారా జరుగుతుంది.

మన శరీరంలోని ఐదు జ్ఞానేంద్రియాలు కళ్ళు, చెవులు, ముక్కు, నాలుక మరియు చర్మంలను గ్రాహకాలు అంటారు. అవి మన చుట్టూ ఉన్న వాతావరణం నుండి సమాచారాన్ని అందుకుంటాయి. గ్రాహకం అనేది ఇంద్రియ అవయవంలోని కణాల సమూహం, ఇది కాంతి, ధ్వని, వాసన, రుచి, వేడి మొదలైన నిర్దిష్ట రకమైన ఉద్దీపనలను సున్నితంగా గ్రహిస్తుంది.

సంబంధిత అంశాలు :  మానవ విసర్జక వ్యవస్థ 

అన్ని గ్రాహకాలు ఇంద్రియ నరాల ద్వారా వెన్నుపాము మరియు మెదడుకు విద్యుత్ ప్రేరణల రూపంలో సందేశాన్ని పంపుతాయి. మోటారు నరాలు అని పిలువబడే మరొక రకమైన నరాలు మెదడు మరియు వెన్నుపాము నుండి ప్రతిస్పందనను ఎఫెక్టార్లకు ప్రసారం చేస్తాయి. ఎఫెక్టార్ అనేది నాడీ వ్యవస్థ నుండి పంపిన సూచనల ప్రకారం ఉద్దీపనకు ప్రతిస్పందించే శరీరంలోని ఒక భాగం. కండరాలు మరియు గ్రంధులు శరీరాన్ని ప్రభావితం చేస్తాయి.

మానవ నాడీ వ్యవస్థ

నాడీ వ్యవస్థ మన శరీరం యొక్క కార్యకలాపాలను సమన్వయం చేస్తుంది. ఇది మన ప్రవర్తన, ఆలోచన మరియు చర్యలన్నింటినీ నియంత్రిస్తుంది. మన శరీరంలోని ఇతర వ్యవస్థలన్నీ నాడీ వ్యవస్థ ద్వారా మాత్రమే పనిచేస్తాయి. ఇది ఒక అంతర్గత వ్యవస్థ నుండి మరొక వ్యవస్థకు సమాచారాన్ని పంపుతుంది. ఉదాహరణకు, మనం ఆహారాన్ని నోటిలో పెట్టినప్పుడు, లాలాజల గ్రంధుల నుండి లాలాజలం విడుదల అవుతుంది.

న్యూరాన్లు

నాడీ వ్యవస్థను తయారు చేసే కణాలను న్యూరాన్లు అంటారు. న్యూరాన్ శరీరంలో అతిపెద్ద కణం. న్యూరాన్ యొక్క నిర్మాణం శరీరంలో సందేశాలను త్వరగా తీసుకువెళ్లే విధంగా ఉంటుంది. ఈ సందేశాలు విద్యుత్ ప్రేరణలు లేదా నరాల ప్రేరణల రూపంలో ఉంటాయి.

న్యూరాన్లలో మూడు భాగాలు ఉన్నాయి:

1) కణ శరీరం

2) డెండ్రైట్లు

3) ఆక్సాన్

న్యూరాన్ యొక్క కణ శరీరంలో సైటోప్లాజం మరియు న్యూక్లియస్ ఉంటాయి. న్యూరాన్ యొక్క కణ శరీరంలో నుండి చాలా పొడవైన మరియు సన్నని తంతులు బయటకు వస్తాయి. పొట్టి తంతులను డెండ్రైట్లు అని పొడవైన తంతులను ఆక్సాన్ అని అంటారు. ఆక్సాన్ మైలిన్ అనే ఇన్సులేటింగ్ మరియు రక్షిత కోశంతో కప్పబడి ఉంటుంది. ఇది కొవ్వు, ప్రోటీన్లతో మిశ్రమంతో తయారు చేయబడింది.

సంబంధిత అంశాలు : మానవ శ్వాసకోశ వ్యవస్థ

నాడీ వ్యవస్థ ద్వారా ప్రసారమయ్యే సందేశాలు నరాల ప్రేరణలుగా పిలువబడే విద్యుత్ ప్రేరణల రూపంలో ఉంటాయి. డెండ్రైట్లు గ్రాహకాల నుండి నరాల ప్రేరణలు లేదా సందేశాలను ఎంచుకొని వాటిని కణ శరీరంలోకి, ఆక్సానక్ కు  పంపుతాయి. ఆక్సాన్ ఈ ప్రేరణలను సినాప్స్ అనే జంక్షన్ ద్వారా మరొక న్యూరాన్ కు పంపుతుంది. న్యూరాన్లు మూడు రకాలు- సెన్సరీ న్యూరాన్లు, మోటార్ న్యూరాన్లు మరియు రిలే న్యూరాన్లు.

1) సెన్సరీ న్యూరాన్లు గ్రాహకాల నుండి వెన్నుపాము మరియు మెదడు లోని కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థకు సందేశాలను ప్రసారం చేస్తాయి.

2) కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ నుండి కండరాల కణాలు లేదా ఎఫెక్టార్లకు సందేశాలను ప్రసారం చేయడం మోటారు న్యూరాన్ల పని.

3) రిలే న్యూరాన్లు ఇతర న్యూరాన్ల మధ్య వలయం(లింక్)గా పనిచేస్తాయి. అవి కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థలో ఉంటాయి. రెండు న్యూరాన్ల మధ్య ఉండే చిన్న ఖాళీని సినాప్స్ అంటారు. న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ అనే రసాయన పదార్థం ద్వారా నరాల ప్రేరణలు ఈ చిన్న ఖాళీ పైకి తీసుకువెళతాయి.

సంబంధిత అంశాలు : మానవ జీర్ణవ్యవస్థ

ఇంద్రియ కణాలు లేదా గ్రాహకాలు ఇంద్రియ అవయవాల డెండ్రైట్ తో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. రిసెప్టర్ పైన  పనిచేసే ఉద్దీపన ఉన్నప్పుడు, దానిలో విద్యుత్ ప్రేరణను ఉత్పత్తి చేసే రసాయన ప్రతిచర్య సంభవిస్తుంది. ఈ ప్రేరణ ఇంద్రియ న్యూరాన్ యొక్క డెండ్రైట్ నుండి దాని కణశరీరానికి ఆ తరువాత ఆక్సాన్ వెంట ప్రయాణిస్తుంది. ఆక్సాన్ ఎలక్ట్రికల్ ఇంపల్స్ చివరిలో సినాప్స్ చిన్న మొత్తంలో రసాయన పదార్థాన్ని విడుదల చేస్తుంది. తదుపరి న్యూరాన్ యొక్క డెండ్రైట్లో ఇలాంటి విద్యుత్ ప్రేరణ ప్రారంభమవుతుంది. ఈ విధంగా విద్యుత్ ప్రేరణ వెన్నుపాము మరియు మెదడులోని రిలే న్యూరాన్లను చేరే వరకు న్యూరాన్లలో తీసుకువెళుతుంది. రిలే న్యూరాన్లు, మోటారు న్యూరాన్లు ఒకే విధంగా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి. మెదడు, వెన్నుపాము నుండి కండరాలు, గ్రంధుల వంటి ప్రభావాలకు విద్యుత్ ప్రేరణలను తీసుకురావడంలో సహాయపడతాయి. విద్యుత్ ప్రేరణ ఒక దిశలో మాత్రమే ప్రయాణిస్తుందని సినాప్స్ నిర్ధారిస్తుంది.