ఉపరితలం నుండి గగనతలానికి ప్రయోగించే క్షిపణి (SAM), లేదా భూమి నుండి గగనతలానికి ప్రయోగించే క్షిపణి (GTAM), విమానం లేదా ఇతర క్షిపణులను నాశనం చేయడానికి భూమి నుండి ప్రయోగించడానికి రూపొందించబడిన క్షిపణి. ఇది ఆధునిక సాయుధ దళాలకు చెందిన ఒక రకమైన యాంటీ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ రక్షణ వ్యవస్థ. 

ఈ క్షిపణులు మెషిన్ గన్‌లు, ఫ్లాక్ గన్‌లు వంటి అంకితమైన విమాన నిరోధక ఆయుధాల యొక్క అనేక ఇతర రకాల ఆయుధాలకు ప్రత్యామ్నాయాలుగా ఉపయోగించబడుతాయి. 

డిఫెన్స్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ ఆర్గనైజేషన్ (DRDO) భారతదేశం యొక్క మొత్తం రక్షణ సామర్థ్యాలను పెంపొందించడానికి దీర్ఘ మరియు మధ్య-శ్రేణి రెండు SAM క్షిపణులను రూపొందించింది. 

లాంగ్ రేంజ్ సర్ఫేస్ టు ఎయిర్ మిస్సైల్ (LRSAM)

  • ఈ రకమైన మిస్సైళ్ళను ఇజ్రాయెల్ ఏరోస్పేస్ ఇండస్ట్రీస్ మరియు DRDO సంయుక్తంగా రూపొందించి అభివృద్ధి చేశాయి.
  • LRSAMను ఇజ్రాయెల్‌లో బరాక్ 8 క్షిపణి అని కూడా పిలుస్తారు, అంటే హిబ్రూ భాషలో మెరుపు.
  • LRSAM/MRSAM (మీడియం రేంజ్ సర్ఫేస్ టు ఎయిర్ మిస్సైల్) రెండింటికీ క్షిపణి కాన్ఫిగరేషన్ ఒకేలా ఉంటుంది.
  • LRSAM కోసం, DRDO సాలిడ్ ప్రొపల్షన్ సిస్టమ్ కోసం డ్యూయల్ పల్స్ ప్రొపల్షన్ సిస్టమ్ మరియు ఇతర సురక్షిత ఆర్మ్ మెకానిజమ్‌లను రూపొందించింది.
  • విమానం, హెలికాప్టర్‌లు, యాంటీ-షిప్ క్షిపణులు మరియు UAVలతో పాటు క్రూయిజ్ క్షిపణులు మరియు యుద్ధ జెట్‌లతో సహా ఏ రకమైన వాయుమార్గాన ముప్పునైనా రక్షించడానికి ఈ క్షిపణి రూపొందించబడింది.
  • LRSAM ప్రోగ్రామ్‌లో క్షిపణులు, MFSTAR (రాడార్), వెపన్ కంట్రోల్ సిస్టమ్, వర్టికల్ లాంచర్ యూనిట్, టూ-వే డేటా లింక్ ఉంటాయి.
  • క్షిపణి యొక్క అన్ని ఉపవ్యవస్థలు ఊహించిన విధంగా పని చేశాయి. ఇన్‌కమింగ్ లక్ష్యాన్ని చేధించడానికి కావలసిన లక్ష్యాన్ని సాధించాయి.
  • తదుపరి కార్యాచరణ విమాన ట్రయల్స్ (OFT) సేవలోకి ప్రవేశించడానికి ముందు భారత నౌకాదళ ప్లాట్‌ఫారమ్ నుండి నిర్వహించబడతాయి.

మైత్రి

  • క్షిపణి ప్రాజెక్ట్ తదుపరి తరం శీఘ్ర-ప్రతిచర్య ఉపరితల నుండి గగనతలం లోకి ప్రయోగించే క్షిపణి (QRSAM). ఇది DRDO ద్వారా అభివృద్ధి చేయబడింది.
  • ఇది స్వల్ప-శ్రేణి (15 కి.మీ., 9.3 మై) ఉపరితలం నుండి గగనతలంలోకి వెళ్లగల రక్షణ క్షిపణి వ్యవస్థ.
  • త్రిశూల్ పాయింట్ డిఫెన్స్ క్షిపణి వ్యవస్థ అభివృద్ధిని నిలిపి వేయాలని భారత ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయం వల్ల ఏర్పడిన లోటును ఈ క్షిపణి పూర్తిచేస్తుంది.
  • ఇది ఫ్రెంచ్ మైకా మరియు DRDO త్రిశూల్ యొక్క మిశ్రమం అని భావిస్తారు. త్రిశూల్ క్షిపణిని అభివృద్ధి చేస్తున్నప్పుడు DRDO చేసిన పని ద్వారా మైత్రి నిర్మాణం జరుగుతుంది. త్రిశూల్ ప్రాజెక్ట్ వైఫల్యానికి దారితీసిన సాంకేతిక అంతరాలను పూరించడానికి MBDA నుండి సాంకేతిక బదిలీని ఉపయోగిస్తారు.

స్పైడర్

  • స్పైడర్ (సర్ఫేస్-టు-ఎయిర్ పైథాన్ మరియు DERby) అనేది ఇజ్రాయెల్ నుండి పొందిన క్షిపణి వ్యవస్థ, ఇది 15 కి.మీ దూరం వరకు, 20 నుండి 9,000 మీటర్ల మధ్య ఎత్తులో ఉన్న శత్రు లక్ష్యాలను తటస్థీకరించే స్వల్ప-శ్రేణి, శీఘ్ర ప్రతిచర్య క్షిపణి.
  • అయితే, భారతదేశం స్వదేశీంగా అభివృద్ధి చేసిన ఉపరితలం నుండి గగనతలంలోకి ప్రయోగించే 'ఆకాష్' క్షిపణి కంటే ఇది చిన్నది. ఉపరితలం నుండి గాలికి క్షిపణి

ఉపరితలం నుండి గాలిఉపరితలం నుండి గాలికి క్షిపణికి క్షిపణి